01-11-2013
Álvaro Cunhal: “ (…) O domínio mundial do capitalismo como sistema único e final teria como resultado e componente, segundo os seus teóricos, o «fim das ideologias» e o «pensamento único»
Álvaro Cunhal, un exemplo de loita
DUARTE CORREA PIÑEIRO
O vindeiro 10 de novembro
cúmprense 100 anos do nacemento de Álvaro Cunhal dirixente histórico do Partido
Comunista Português, un centenario que o seu partido conmemora cun comicio no
Campo Pequeno en Lisboa rematando así un intenso ano cheo de actividades arredor
da figura política, artística e intelectual de quen foi o seu secretario xeral
entre 1961 e 1992 e forma parte xa da historia de Portugal e da historia da
loita polo socialismo.
Non son eu persoa de ídolos pero mentiría se non
recoñecera que a obra e a traxectoria de Álvaro Cunhal tiveron unha grande
importancia na miña primeira formación como militante desde aquel inverno de
1985 no que cae nas miñas mans un exemplar de “O Partido com Paredes de
Vidro”, libro que tiven posibilidade de mercar un ano despois, libro que
desde aquela teño agasallado en diversas ocasións a compañeir@s e camaradas e
que me permito recomendar a calquer mozo ou moza que se inicie na militancia
política; se ben é certo que co paso do tempo algúns aspectos están
desactualizados entendo que no fundamental “O Partido com Paredes de
Vidro” segue a ser unha útil introdución ao funcionamento dun partido
comunista e ás características que debe ter a militancia comunista.
Tamén
son moi recomendábeis entre a súa abondosa obra política “A Verdade e a
Mentira na Revolução de Abril: A Contra-Revolução Confessa-se” para quen
queira adentrase nunha visión non oficial do que foi o proceso revolucionario
portugués aberto 0 25 de abril de 1974 e “O Radicalismo Pequeno-Burguês de
Fachada Socialista” libro moi útil no momento actual para desenmascarar
determinadas actuacións e discursos que son presentados como moi modernos e
rompedores pero non deixan de ser vellos coñecidos que sempre estiveron
presentes da man do oportunismo.na loita política.
Teño dúbidas de se foi
no teatro Rívoli do Porto en 1987 ou na Festa da Alegría en Braga en 1988 cando
asistín por primeira vez a un comicio de Álvaro Cunhal pero nunca esquecerei a
súa firme voz e o seu discurso exento de artificios teatrais que puideran
distraer do contido, un xeito de falar para min exemplo de cómo debe actuar un
bo orador que con seriedade e rigurosidade é quen de atraer a atención dos e das
ouvintes; así o Palacio de Cristal do Porto no XII Congreso do PCP e os comicios
do domingo á tarde no Palco 25 de abril das distintas edicións da Festa do
Avante! foron citas memorábeis con Álvaro Cunhal.
Álvaro Cunhal foi un
exemplo de compromiso e firmeza na defensa das súas ideas non renunciando a elas
nin diante do fascismo que o torturou e o mantivo en prisión 15 anos, deles 8 en
total aillamento, nin posteriormente no réxime democrático diante das manobras
que tentaron domesticalo co obxecto de integralo no sistema como fixeron cos PCs
español e italiano e ao non conseguilo despregaron contra el e contra o seu
partido unha longa campaña de demonización que aínda non rematou.
A
defensa do ideal comunista, a defensa das conquistas e dos principios recollidos
na Constitución Portuguesa saída do proceso revolucionario posterior ao 25 de
abril, a oposición á entrada de Portugal no Mercado Común Europeo… son
posicionamentos de Cunhal e do PCP polos que foi acusado de dogmático e de non
saber adaptarse aos novos tempos e á modernidade. Pero ninguén que teña
seguido con atención a traxectoria do PCP ou lido os seus documentos pode
acreditar en descalificativos que sempre veñen de parte, é máis, a historia
acabou por demostrar que ese apelo á modernidade e á adaptación aos novos tempos
era realmente un apelo a pasarse ás fileiras do inimigo de
clase.
A firmeza de conviccións nunca
impediu a Cunhal ser flexíbel cando era preciso, procedendo a axustamentos
tácticos que en non poucas ocasións amosaron a súa grande capacidade de análise
das situacións concretas que se daban na sociedade portuguesa, uns axustamentos
tácticos froito da disposición de Cunhal e do seu partido a intervir do xeito
máis eficaz posíbel na loita real e a non quedarse en discursos teóricos que
podían estar moi ben construídos pero eran inútiles.
Neses axustamentos
creo que un dos máis salientábeis e pouco coñecido foi a decisión de eliminar a
expresión “ditadura do proletariado” do programa aprobado no VII
Congreso extraordinario do PCP celebrado seis meses despois do inicio da
revolución, o 20 de outubro de 1974; unha decisión sobre a que comentaba Cunhal
en 1976:
“(…)O nosso povo, depois de 50 anos de ditadura fascista, se
se fala em ditadura do proletariado está a ver repressão, está a ver a perda das
liberdades, no fim de contas aquilo que caracterizava o regime fascista nos
aspectos repressivos. Nada facilitava a nossa tarefa, o esclarecimento do nosso
povo e o caminho para socialismo utilizarnos a expresão ‘ditadura do
proletariado’. Isto daría logo a ideia que nós, os comunistas, queremos
instaurar un poder violento sugerido pela palabra ‘ditadura’, que no espírito do
nosso povo está ligada á repressão e à ausencia de liberdades, quando a ditadura
do proletariado é uma forma de organização social em que há muito mais
liberdades do que num regime democrático burgués por muito democrático que
seja(…)” Unha vez iniciado o período contra-revolucionario da man
fundamentalmente do Partido Socialista foron diversas as ocasións nas que se
anunciou o declinio do PCP, sendo coa caída do muro de Berlín e a desaparición
do chamado bloque socialista cando moitos agoireiros anunciaron a súa morte
definitiva ao consideraren que o PCP era simplemente un apéndice da URSS, pero
unha vez máis erraron. O PCP nun momento moi delicado para quen defendíamos e
defendemos o ideal comunista mantívose firme, con feridas pero firme, e foi quen
de superar esa etapa na que ademais dos ataques externos houbo de afrontar a
disensión interna por parte de militantes críticos que na meirande parte dos
casos e con poucas excepcións baixo o discurso de modernizar o partido e
actualizar as súas ideas agachaban realmente a disposición a realizar un rápido
traxecto cara o social-liberalismo representado polo PS de Mário Soares ou
directamente cara as fileiras conservadoras do PSD de Cavaco Silva. Sobre a
desaparición da URSS dicía Cunhal en 1993
“(…)o que fracassou não foi
o ideal comunista, mas um ‘modelo’ de sociedade que em aspectos fundamentais se
afastou de tal ideal. Não foram apenas ‘erros humanos’, embora também o tenha
havido, mas uma concepção, uma prática política e um exercício do poder que de
facto se afastaram do ideal comunista(… ), uma tão grave situação exigia não
apenas a correcção de erros pontuais, mas mudança radical nas orientações e uma
real reestruturação da sociedade no plano económico, social e político.
Consolidando as grandes conquistas revolucionárias, restabelecendo o poder
político do povo, instaurando efectivamente a democracia no Estado, no partido e
na sociedade, superando a estagnação, aproveitando as potencialidades do sistema
sócio-económico muito longe de estarem esgotadas, — impunha-se promover a
renovação criativa e o reforço da sociedade socialista.
A
evolução da situação na URSS e países do leste da Europa comprovaram
infelizmente as reservas e atitudes do PCP relativamente ao processo em curso da
‘perestroika’. A derrocada e liquidação da URSS e a catastrófica situação que
foi criada nesses países, a mudança da correlação de forças a nível mundial, e o
aproveitamento da nova situação pelo imperialismo para tentar de novo impor a
sua hegemonia mundial, contra a luta libertadora dos trabalhadores e dos povos,
utilizando todas as armas (económicas, financeiras, políticas, diplomáticas,
militares), as ingerências, intervenções, agressões e guerras a que diariamente
assistimos indicam que não só subsiste como se reforça a necessidade da luta dos
comunistas por aqueles objectivos que foram através do século a razão de ser da
sua existência e da sua luta (.…). Nós, os comunistas portugueses, não tínhamos
realizado em todos os seus elementos, e muito menos explicado antes da derrocada
da URSS e noutros países do leste da Europa análises e críticas que actualmente
fazemos. Tivemos esperança (que os acontecimentos mostraram ser demasiado
optimista) numa correcção dos apontados aspectos negativos da evolução e da
política nesses países(…)”
Cando empezaba este artigo lembrei que o
semanario A Nosa Terra chegou a publicar unha entrevista a Álvaro Cunhal e
despois de revolver no faiado din atopado o exemplar no que aparece, foi en
xullo de 1988 e nela fálase entre outras cuestións da existencia de diferentes
nacións no estado español e pregúntaselle sobre as razóns do PCP para non ter
relacións oficiais con partidos comunistas e frontes progresistas desas nacións.
Cunhal como é lóxico explica a política oficial do seu partido naquel entón que
era manter relacións oficiais só cun partido en cada estado, pero ademais engade
o seguinte
“(…)tambén temos outras relacións non oficializadas con
outros partidos comunistas que son contactos fraternais coñecidos polo
PCE(…)Sabemos que há un problema nacional no Estado da España, sabemos que os
povos que vosté menciona teñen conseguido unha autonomía muito forte, sabemos
desa aspiración mas é un problema complexo que só a vostedes compete. Há
diferentes solucións segundo cada forza política, Coñecemos mal a outras forzas
revolucionárias por non ter elas dirixido a nós calquer iniciativa de
relacionamento(…)”.
Está claro que un membro da UPG non pode
coincidir co posicionamento que naquel momento tiña o PCP ao respecto da
realidade plurinacional existente no estado español e do xeito de relacionarse
cos partidos comunistas actuantes nas distintas nacións, pero sendo unha
entrevista feita en 1988 a resposta dun Cunhal secretario xeral do seu partido
entendo que amosa a súa capacidade para o diálogo e a súa disposición e apertura
ao coñecemento de outras realidades.
Van alá máis de duas décadas do fin
da Unión Soviética e o PCP de Álvaro Cunhal non desapareceu, cos seus problemas
e deficiencias pero sobre todo coa súa firmeza é unha forza política organizada
actuante na sociedade portuguesa con forte presenza nas organizacións de masas e
un apoio electoral importante que se veu reforzado nas duas últimas
convocatorias electorais tanto á Assembleia da República como ás
autarquías.
Un dos últimos textos de Álvaro Cunhal
escrito en decembro de 2003 e titulado O Mundo de Hoje remata
dicindo
“(…)O domínio mundial do capitalismo como sistema único e
final teria como resultado e componente, segundo os seus teóricos, o «fim das
ideologias» e o «pensamento único».
Trata-se de uma utopia da
ofensiva global do capitalismo.
O ser humano continua pensando.
E o pensamento e a ideologia dos trabalhadores e dos povos oprimidos serão
sempre inevitavelmente opostos à das potências e classes exploradoras e
opressoras.
Princípios fundamentais do marxismo (filosofia,
economia, socialismo), respondendo criativamente às mudanças no mundo, mantêm
inteira validade.”
Sem comentários:
Enviar um comentário